Ένα ξύλινο άγαλμα που αποδίδεται λόγω  της  στάσης του κορμιού και των άκρων του στον Κερδώο ή Εμπολαίο ή Αγοραίο Ερμή, αποτελεί ένα από τα λαμπρά ευρήματα της Εφορείας Αρχαιοτήτων  Πειραιώς και Νήσων των τελευταίων χρόνων.

Το άγαλμα αυτό,  βρέθηκε μαζί με μία μαρμάρινη Αφροδίτη σε ένα πηγάδι  στον Πειραιά και  παρουσιάζεται στην έκθεση «Ο Πειραιάς σε σταθερή τροχιά»  (κτήριο Ξυλαποθήκη της Πύλης 8) με πολλά ακόμη ευρήματα τα οποία ήρθαν στο φως με αφορμή δύο μεγάλα δημόσια έργα το Μετρό και το Τραμ του Πειραιά. Το αρχαίο,  διασώθηκε  λόγω του μικροκλίμακος  στο επίπεδο του υδροφόρου ορίζοντα.

Η σταθερή υγρασία και θερμοκρασία που επικρατούν στην πυκνή λάσπη όπου ήταν θαμμένο και οι αναερόβιες συνθήκες, εμπόδισαν  την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Έτσι,  διασώθηκε το ξύλο, κάτι  που σπανίως συμβαίνει.

Οι αρχαιολόγοι θεωρούν πως το γλυπτό που βρήκαν στα έργα επέκτασης  του Μετρό, προέρχεται από ένα σπίτι της Ελληνιστικής περιόδου που εγκαταλείφθηκε μετά την καταστροφή του Πειραιά από τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Σύλλα, το 86 π.Χ.  Στο ίδιο πηγάδι  βρήκαν και αντικείμενα της οικοσκευής του σπιτιού. Ο Ερμής ως Κερδώος, Εμπολαίος ή Αγοραίος  θεωρείτο θεός της καλοτυχίας και της κερδοφορίας και λατρευόταν σε ιδιωτικά ιερά, σε κόγχες του σπιτιού ή ομοιώματα ναίσκων, κάτι σαν προσκυνητάρια ή σαν τα δικά μας εικονοστάσια.

Ένα ακόμη ιδιαίτερο εύρημα που παρουσιάζεται στην ίδια έκθεση είναι μια ενεπίγραφη στήλη των μέσων του 5ου αιώνα π.Χ.  Η επιγραφή λέει: «Δεύρε Αλοπεκέον τριττύς τελευταί, άρχεται δι Παλιενέον τριττύς». Αναφέρονται δηλ. τα ονόματα των τριττύων του άστεως και της μεσογαίας της δέκατης φυλής Αντιοχής. Οι όροι τριττύων στον Πειραιά ερμηνεύονται ως σήματα που καθορίζουν το χώρο συντεταγμένης συγκέντρωσης των ναυτών  κατά τριττύες προκειμένου να επιβιβαστούν στις τριήρεις.

Δεν αποκλείεται όμως και η συγκέντρωση πλήθους κατά τριττύες για κάποια πομπή προς ιερό ή διανομή σιτηρών σε εποχές σιτοδείας κλπ.  Οι τριττύες είναι διοικητική δομή. Επί Κλεισθένη  αυξήθηκε ο αριθμός των φυλών, από 4 σε 10 ακι διατηρήθηκε ο αριθμός των τριττύων ανά φυλή (3 ανά φυλή). Όλη η επικράτεια διαιρέθηκε σε 30 τριττύες, ενωμένες σε ομάδες των 3 για  κάθε μία από τις 10  φυλές.

Ν. Κοντράρου-Ρασιά, Enetpress