Σημαντικό μνημείο της αρχαίας Καλυδώνας είναι το Ηρώο. Ανακαλύφθηκε λίγο πριν το 1940 από τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Ρωμαίο. Ανασκαφικές προσπάθειες είχαν γίνει και παλαιότερα από ξένες αρχαιολογικές ομάδες. Πρόκειται για τετράπλευρο κτίριο με αυλή στο κέντρο του, στοά και είσοδο στη βόρεια πλευρά, και μικρά δωμάτια τόσο στη βόρεια όσο και στην ανατολική.
Η αρχική εκτίμηση ήταν πως αποτελούσε ένα ηρώο, ένα υπέρλαμπρο ταφικό μνημείο, αφιερωμένο-σύμφωνα με επιγραφή- σε έναν τοπικό ήρωα- με το όνομα Λέων ή νέος Ηρακλής. Πιο πολύ ενισχύθηκε αυτή η άποψη, όταν στο υπόγειο του πιο σημαντικού δωματίου στη βόρεια πλευρά, βρέθηκε είσοδος για τάφο-κρύπτη, όπου παρόλο που είχε συλληθεί ήδη από την αρχαιότητα, έκρυβε πολλές και σπάνιες προτομές θεών και ηρώων, οι οποίες σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου. Κάποιες από αυτές είναι:
Προτομή Ηρακλή, ίσως αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα π.Χ.
Προτομή Έρωτα
Προτομή Αφροδίτης, που μοιάζει με τον τύπο του έργου του Τιμόθεου
Κεφαλή Δία
Κεφαλή Μελεάγρου
μαρμάρινη προτομη θεού
μαρμάρινη προτομη θεας
Πρόσφατες μελέτες κατέληξαν, πως το μνημείο αυτό δεν αποτελεί ταφικό ηρώο, αλλά πρόκειται για παλαίστρα, η οποία κτίστηκε στο σύνολό της κατά την ρωμαϊκή εποχή. Οπότε, το όνομα “Λέων Ηρακλής”, ίσως πράγματι αφορά κάποιον τοπικό ήρωα, ή τον αρχιτέκτονα του κτίσματος ή ίσως και κάποιον αθλητή, προς τιμήν του οποίου χτίστηκε το μνημείο.
Οι παλαίστρες κατά την αρχαιότητα ήταν αθλητικοί χώροι υπαίθριοι ή υμιυπαίθριοι, ενώ σε κοντινή απόσταση βρίσκονταν λουτρά για χρήση τους από τους αθλητές. Η αρχιτεκτονική μορφή τους παρουσιάζει συνήθως ένα ενιαίο σχέδιο: μια μεγάλη ανοιχτή τετράγωνη αυλή με περιστύλιο περιστοιχίζεται από στεγασμένα δωμάτια, τα οποία λειτουργούσαν για άσκηση, αποδυτήρια, λουτρά, αίθουσα διαλέξεων.
Ο υπόγειος τάφος, πιθανόν να είναι των αρχών του 2ου αιώνα π.Χ.και πάνω σε αυτόν
κατασκευάστηκε η παλαίστρα.
Κατεβαίνοντας 9 σκαλιά, υπάρχει ένας θολωτός διάδρομος και στην είσοδο του τάφου υπήρχε μαρμάρινη θύρα (επίσης εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου), διακοσμημένη με ανάγλυφες εφηλίδες.
Στον κυρίως νεκρικό θάλαμο υπάρχουν δυο θαυμάσιες λίθινες κλίνες που σε σχήμα Γ πιάνουν
το μεγαλύτερο μέρος του στεγασμένου με κομψή καμάρα θαλάμου.
Παρόλο που το συγκεκριμένο μνημείο, αποτελεί έναν από τους πιο σπουδαίους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Ελλάδας, ακολουθεί την ίδια μοίρα όχι μόνο των υπόλοιπων μνημείων της Καλυδώνας, της Αιτωλίας και της Ακαρνανίας, αλλά και όλου του ελληνικού χώρου. Σήμερα, το Ηρώο είναι εκτεθειμένο, χωρίς καμία φύλαξη, και κατά καιρούς έχουν υπάρξει καταγγελίες από επισκέπτες, ότι πίσω από την υποτυπώδη καγκελόπορτα (που υποτίθεται ότι προστατεύει τον χώρο), έχουν αντικρίσει πλαστικά μπουκάλια, γόπες, περιτυλίγματα τροφών κ.α.
ΠΗΓΗ https://sites.google.com/site/geaitolonkiakarnanon/archeio/eroo-kalydonas